Wat is jouw reden om niet goed voor jezelf te zorgen? Je weet vast wel dat het belangrijk is om voor jezelf te zorgen. Dat weet iedereen. En zeker als je in de zorg werkt, Toch doe je het vaak niet. Waarom niet? Lees daarvoor het vervolg. Alvast een quote als een hedendaagse bewerking van een oud gezegde:
Wat je niet wilt dat je mobiel geschiedt,
doe dat zeker ook jezelf niet…
1.Zorg voor jezelf is luxe, geen prioriteit
Zorg voor jezelf wordt vaak niet als prioriteit beschouwd maar als luxe. Voor als je vrij bent en tijd over hebt. Als je eindelijk vakantie hebt, kun je uitgebreid zorgen voor jezelf.
Het is geen onderdeel van het werk
Maar het is zeker niet iets wat je binnen je werkweek, laat staan tijdens je werkdag of op je werkplek moet doen. Stel je voor! En het is al helemaal niet een onderdeel van het werk zelf.
In de zorg zorg je voor anderen…
Veel mensen ‘in de zorg’, die voor anderen zorgen dus, hebben moeite met zorg voor zichzelf. Ze vinden dat het hun taak is voor anderen te zorgen. Ze willen graag anderen -mensen- helpen. Dat is hun drijfveer en hun doel is dat mensen zich beter voelen.
…niet voor jezelf!
Sommigen gunnen zichzelf niet eens pauze, ook al hebben ze er recht op. Soms gaan ze dan eerder weg om het te compenseren. Ze snappen niet dat je na een paar uur hard werken gewoon weer moet opladen. Ze vergeten dat je na even rust te hebben gehad veel beter verder kunt werken.
Je vergeet dat je een lichaam hebt.
We vergeten soms dat we een lichaam hebben en wat dat nodig heeft. We zijn aan het werk en letten heel goed op hoe het met de cliënt is en wat die nodig heeft. Niet op wat we zelf nodig hebben.
Je pleegt roofbouw op je lijf
Daarom wordt er bij voorbeeld nog steeds ‘even getild’ in plaats van verplaatst. Mensen plegen roofbouw op hun lijf. Is het gek dat je dan rond je 50e het toch minder goed volhoudt en allerlei klachten krijgt? Je lichaam geeft aan: ‘bekijk het, doe het zelf maar! Zo gaat het niet langer’…
Dat doen we wel na werktijd
Na werktijd heb je tijd voor jezelf. Toch? Vaak werkt dit ook niet zo voor mensen in de zorg. Er zijn altijd andere mensen waar voor gezorgd moet worden. Die zorg nodig hebben. En wie is daar nou meer geschikt voor dan.. juist.
Na werktijd is er vaak nog mantelzorg
Veel mensen (veel vrouwen) die in de zorg werken zijn ook mantelzorgen. Zij weten hoe het moet en ze zijn er goed in. Daarom wordt er vaak ook een beroep op hen gedaan. Of ze doen het uit zichzelf voor mensen in hun buurt.
Ze voelen heel goed aan wat er loos is en weten wat er moet gebeuren. Zoals iemand vroeger zei:
“Als je het werk ziet, heb je het ook
Ze besteden er ook niet veel woorden aan. Ze handelen. Ze doen wat er moet gebeuren.
En dan is de dag weer voorbij. Oh ja, weer geen tijd voor mezelf gehad. Eerst maar slapen, want ik ben moe. Morgen maar weer. Als er een keer tijd voor is. Want het is geen prioriteit, maar luxe.
Zorg voor jezelf geen onderdeel taakbeschrijving
Zorg voor jezelf staat ook niet in de taakomschrijving van mensen in de zorg. Dat zou helemaal niet gek zijn! Zodat mensen doordrongen worden van de noodzaak van zorg voor jezelf (je belangrijkste instrument!) als je je werk goed wilt – blijven- doen.
Coaching nog niet verplicht of gewoon
Daarom zouden werkgevers in de zorg ook coaching verplicht moeten aanbieden. Zodat er altijd gevraagd wordt hoe het met je gaat. Hoe je voor jezelf zorgt en of dat lukt. Wat je nodig hebt.
Je ziet jezelf niet als je belangrijkste instrument
Het zou prioriteit -ook voor werkgevers- moeten zijn. De zorg is mensenwerk. Mensen zijn zelf hun belangrijkste instrument. Net zo belangrijk als de instrumenten voor de spelers van een symfonieorkest!. Dus zorg voor jezelf is net zo belangrijk als het checken en op orde hebben van de rest van de apparatuur..
2. Zorg voor jezelf is egoïstisch
Een veel voorkomend misverstand -reden om niet goed voor jezelf te zorgen
Zorg voor jezelf wordt soms -hardnekkig- beschouwd als egoïstisch:
Als ik tijd voor mezelf neem, kan ik er niet zijn voor anderen
Als ik tijd neem voor mezelf, gaat dat ten kosten van anderen.
Als ik een keer helemaal niets doe, is dat zonde van mijn tijd. Wat had ik allemaal wel niet kunnen doen?
Als ik me ziek meld moet een collega harder werken. Dan loopt het rooster helemaal in de soep. Ik hou het nog wel even vol. Ik loop er nog even mee door.
Als ik deze training ga doen, is er weer een gat in het rooster.
Als mij gevraagd wordt een extra dienst te doen in verband met ziekte of gaten in het rooster, dan voel ik mij verplicht. Al helemaal als ik geen plannen had, maar helemaal niets wilde doen. Ik had toch niets gepland…
Er zijn mensen die heel goed voor zichzelf zorgen. Die moeten net even naar het toilet als er een bel gaat of als er een patiënt aangemeld wordt.
Misschien is het de angst om egoïstisch te worden en absoluut niet zo te willen zijn.
Vergelijk het met een noodprotocol
Je kunt het vergelijken met het noodprotocol in een vliegtuig. Daar moet je eerst jezelf zuurstof toedien. Je zou ook kunnen stellen dat dit egoïstisch is. Toch is dit niet het geval. Het is nodig om daarna voor anderen te kunnen zorgen.
Ook bij reanimaties en EHBO – bijvoorbeeld iemand te water- geldt hetzelfde: stap 1 is zorgen voor jezelf.
3. Ik heb er geen tijd voor!
Een veel voorkomende reden om niet goed voor jezelf te zorgen
Tijd is een groot probleem tegenwoordig, vooral ook in de zorg. Er is te weinig tijd voor wat er moet gebeuren. Het is druk. De werkdruk is groot.
Er is geen tijd om rustig adem te halen.
Er is geen tijd om te pauzeren tussen de middag. Het kan wel zonder, dan kunnen we misschien iets eerder weg vanmiddag.
Het kost tijd om iemand te vragen mee te helpen bij een handeling, je kunt het ook ‘snel even’ zelf (alleen) doen.
Neem je de tijd om verse groenten te snijden of pak je snel een kant en klaar pakket of een magnetronmaaltijd?
Neem je de tijd om te sporten, of ben je te moe en heb je geen zin?
Durf je een avond niets te doen, omdat er nog teveel moet gebeuren?
Gun je jezelf de tijd om na te denken over wat je zelf wilt, wat bij je past, waar je blij van wordt, of word je geleefd door je agenda?
Ik denk dat tijd relatief is, en vaak een kwestie van prioriteit….
Onbewust is het misschien wel een kwestie van reden 1, 2 of 5 (die volgt straks)
4. Ik kan het niet/weet niet hoe
Misschien is het ook een kwestie van niet weten hoe heet moet. Omdat je het nooit hebt geleerd of gedaan.
Natuurlijk weet je wel hoe het moet. Misschien vertel je het zelfs aan anderen. Je geeft ze adviezen en helpt hen ermee.
Maar zelf toepassen? Dat is wat anders. Je staat er niet bij stil.
Voelsprieten niet getraind
Je hebt zo lang roofbouw gepleegd dat je de signalen van je lijf gewoon niet meer opmerkt. Je voelsprieten zijn niet getraind wat dat betreft.
Wat voel ik? geen idee.
Wie ben ik? gewoon. zou het niet weten..
Wat wil ik? he?? Ik doe gewoon wat er gedaan moet worden.
Wat heb ik nodig? Wat een vraag. Ik weet vooral wat een ander nodig heeft.
Geen module zelfzorg
Er is ook geen module ‘zelfzorg’, tenminste in de tijd van mijn opleiding niet (wel jaren terug…). Het enige was toen Mensendieck (houdingsleer). Maar daar werd in de praktijk niet op teruggekomen.
Ook heb ik er nooit een klinische les of training over gehad. Wel was er de laatste tijd meer aandacht voor ‘verplaatsingstechnieken’ en ook andere aspecten van ‘sterk in je werk’ blijven.
Maar essentiële dingen als grenzen eerst aanvoelen – om ze uberhaupt te kunnen aangeven – en voor jezelf opkomen hebben nog meer aandacht nodig.
5. Ik verdien het niet
De meest voorkomende (onbewuste) reden van niet goed voor jezelf zorgen
Onbewust is het denk ik ook een kwestie van gebrek aan zelfrespect en houden van jezelf. In feite stel je jezelf op de 2e plaats en de ander op de eerste.
Eigenlijk… zou je het bed hoger moeten zetten in verband met je lengte, maar de ander kan er dan niet bij. Dus…
Eigenlijk… zou je moeten pauzeren, maar er komt een nieuwe patient of er wordt gebeld. Dus…
Eigenlijk … zit je al te lang bij de computer, in een verkeerde houding, maar het moet even af. Je merkt niet eens dat je een stijve nek hebt of pijnlijke rug.
6. Ik heb geen zin/geen puf. Ik wil me er niet mee bezig houden
Zorgen voor jezelf is ook niet altijd leuk en gaat niet vanzelf. Het kost moeite en inspanning. Daar heb je geen zin in, je wilt juist rust.
Het idee is denk ik dat zorgen voor jezelf betekent:
- je moet veel sporten
- je moet gezond leven, je mag veel niet
- je moet uitgebreid koken
enz.
Ik denk dat dit ten onrechte wordt gedacht. Ik las laatst een boek over waarom Fransen zo dun zijn. Ze eten niet minder, genieten juist heel erg, maar eten alleen wat ze echt lekker vinden en dat met heel veel aandacht.
Ook is het niet leuk om hulp te vragen, dit komt niet stoer over. Bovendien kost het tijd en kun je het sneller ‘even’ alleen doen… (zie punt 3)
Je weet ook heus wel dat je niet langer dan 2 uur achter een beeldscherm mag zitten, maar je zit nu eenmaal in een flow…
7. Niemand doet het.
de laatste reden van niet goed voor jezelf zorgen.
Last but not least: zorgen voor jezelf is geen gewoonte, het is niet de cultuur -waar je automatisch in mee zou gaan.
Je doet het dus niet als vanzelf. Dus het kost moeite. Je moet er elke keer weer voor kiezen. Het zit niet in je systeem.
Je wordt er ook niet op beoordeeld, het is geen item in je jaargesprek. Je leidinggevende stimuleert je er niet in en geeft ook niet het goede voorbeeld.
Herken je een of meer van de 7 punten? Laat het even weten.
Heb je toch andere ervaringen? Laat dat eveneens weten.
Wil je ook direct zien hoe je wel goed voor jezelf kunt zorgen? lees hier door