Grenzen aangeven is een dingetje voor mij. Blijkbaar ook voor anderen. Zeg maar gerust ‘een ding’. Ik ben er niet goed in ze te stellen en dat heb ik gemerkt. Toch ben ik er steeds meer van overtuigd dat het goed is om ze aan te geven en dus eerst te stellen. Voor jezelf natuurlijk en voor de ander! Beetje gek wel hè?
Mijn doel in deze blog is je mee te nemen, waarom het zo belangrijk is.
Juist voor jou als je er niet goed in bent, omdat je waarschijnlijk onbewust vind, dat het niet goed is om grenzen te stellen aan anderen.
Aan het eind laat ik je natuurlijk niet zwemmen. Ik deel ook hoe je dat doet, op een betere manier.
Ik moet nog zolang tot…
Laatst had ik een gesprekje met iemand uit de zorg. Zomaar tussendoor. Ik vroeg hoe het ging.
“Ik moet nog twee week tot de vakantie. Ik ben echt aan het aftellen”.
Ok, logisch. Maar ze zei ook:
“En ik moet nog 22 jaar tot mijn pensioen! Ik vraag me af hoe ik dat volhoud. In mijn hoofd wil het wel, maar mijn schouder en rug hè? Minder werken kan nog niet, want ik wil mijn kinderen ook ondersteunen bij studiekosten. Sommige jonge collega’s melden zich gewoon ziek! Om dingen waar ik ook wel last van heb.”
Ik vroeg: waarom meld jij je dan niet ziek?
“Iemand moet de tent toch draaiende houden? De mensen moeten toch worden geholpen?”
Ik zei: dat is jouw verantwoordelijkheid niet! Het klinkt mij niet goed: ik moet nog zo lang. Dat je aan het aftellen bent. Naar de vakantie is logisch, maar is dan het probleem (na 3 week vakantie) opgelost? Ga je dan weer zo door?
En over dat moeten: ik moet nog zolang. Is er echt geen andere optie?
En op lange termijn: als jij dan uitvalt, heeft niemand meer wat aan je.
Ja, zei ze, ik heb nog veel verlofuren, die kan ik sparen i.p.v. uit laten betalen. Ze zei: dank je wel. Je hebt gelijk! Ik moet mijn grenzen aangeven! Ik neem het mee naar mijn gesprek met mijn leidinggevende volgende week. Nee, echt. Ik neem het echt mee!
Waarom grenzen aangeven of uberhaupt stellen?
Grenzen stellen! Ik vond het prachtig dat ze zelf tot de conclusie kwam. Ik had het niet genoemd. Ik had alleen vragen gesteld en haar aan het denken gezet.
En ze kwam zelf tot het inzicht, wat ze al langer voelde natuurlijk, dat het zo niet door kon gaan. Dat ze beter voor zichzelf zou zorgen. Dat ze om het vol te houden, grenzen zou stellen. Ze had het over ‘aangeven’. Maar om grenzen aan te geven, moet je ze eerst hebben, aanvoelen en stellen.
Hoe doe je dat: grenzen stellen en aangeven?
Waar liggen je grenzen? Heb je grenzen?
Ik denk dat ik heel lang zonder grenzen heb geleefd, in ieder geval gewerkt.
Ik was op veel manieren grenzeloos.
Ik kon alles, lichamelijk, mentaal.
Als er een beroep op me werd gedaan, ik vond het belangrijk of leuk, dan ging ik ervoor.
Had ik eigenlijk geen tijd, dan maakte ik er tijd voor.
Ik zette een stap erbij, alles een tandje sneller of ik ging gewoon door tot het klaar was.
Handig daarbij was dat ik sterk was, ik kon veel handelen. Ik voelde mijn lichaam niet, dus het was goed.
Maar het was niet goed. Niet gezond. Want iedereen heeft grenzen.
Dat bleek toen ook mijn lichaam zelf zijn grenzen aan gaf….
“als je geen nee kunt zeggen, doet je lijf het voor je”
Net als je huis grenst aan die van een ander. De grens is waar jouw grondgebied ophoudt. De persoonlijke eigendomslijn.
Zo heb je ook op andere manieren grenzen.
Persoonlijke eigendomslijnen, die aangeven wat van jou is en wat van een ander.
Voor welke zaken jij verantwoordelijk bent en voor welke niet.
Er zijn ook persoonlijke grenzen, bijvoorbeeld aan wat je zelf wel of niet kunt, wat je wilt en niet wilt.
Wat als je geen grenzen hebt?
Dus toen ik geen grenzen had, wist ik niet, wie ik was en wie niet. Ik had ook niet helder wat mijn verantwoordelijkheid was en die van een ander.
En als je geen grenzen hebt (voelt), kun je die ook niet aangeven en moet je ze eerst stellen.
Soorten grenzen
Je hebt allerlei soorten grenzen.
Je hebt fysieke grenzen: als het gaat om wat je lichamelijk aankunt, heb je fysiek grenzen aan je mogelijkheden.
Je kunt niet met iedereen vriendschappelijk omgaan.
Je vermogen om nieuwe informatie op te nemen is beperkt. We kunnen lang niet alles overzien. Onze kennis is begrensd.
Op den duur is de tijd om. Er zitten máár 24 uur in een dag….
Verder ethische en morele grenzen. Wat je wel en niet wilt. De keuzes die je maakt. Wat je belangrijk vindt.
Voor wie is het extra belangrijk om grenzen aan te geven (eerst te stellen)?
Het is voor jou extra belangrijk om je grenzen te leren stellen, als je het moeilijk vind om je eigen grenzen te bepalen. Bijv. doordat je niet luistert, of gehoor geeft aan eigen behoeften en gevoelens.
Je hebt een groter risico als dit jouw kwaliteiten zijn; zorgzaamheid, aanvoelen wat de ander nodig heeft, kwaliteitsgericht, verantwoordelijkheidsgevoel.
Dan hoor je tot de groep, die het moeilijk vindt om zijn grenzen aan te voelen en aan te geven, omdat eigen behoeften en gevoelens niet de prioriteit hebben.
“Dan is ‘Ja’ zeggen, ‘nee’ zeggen tegen jezelf”
Checklist grenzen stellen en aangeven
Hierbij voor jou een checklist. Hoe vaker je ja antwoordt op een vraag, hoe belangrijker het is om door te lezen.
Waarom is grenzen aangeven en stellen zo belangrijk?
Waarom goed voor jezelf EN de ander?
Het aanvoelen en kennen van je grenzen is belangrijk omdat het nodig voor een gezond leven, in balans.
Als je continue over je eigen grenzen gaat, wordt je geleefd. Kies je niet zelf voor de invulling en richting van je leven. Neem je geen ruimte, om zelf na te denken over wie je bent en wat je wilt. Je raakt (het contact met) jezelf kwijt.
Daardoor raak je eerder uitgeput, leeggezogen, misbruikt. Je gaat door, ondanks dat je energie verliest en te weinig oplaadt.
Het gaat ten koste van jezelf en daarmee ten koste van je zelfvertrouwen, zelfwaarde en zelfrespect.
Je cijfert jezelf weg, omdat je te weinig je eigen behoeften serieus neemt. Bijvoorbeeld de behoefte aan rust, aan tijd voor jezelf, aan opladen na een dag hard werken. Als je je behoeften niet vervult krijg je negatieve gevoelens.
Daarom is het een essentieel onderdeel van goed voor jezelf zorgen. Wat nodig is om voor een ander te kunnen blijven zorgen, als je dat wilt.
Het frappante is dat de relatie met de ander niet beter wordt als jij je grenzen niet aangeeft. Juist andersom. Als jij je grenzen aangeeft hebben mensen meer respect voor jou. Ook heb je dan meer oog voor de grenzen van anderen.
Daarom is grenzen stellen niet negatief, maar positief. Vanuit een positieve houding naar jezelf en de ander.
Wat weerhoudt ons in het aangeven van grenzen?
Er zijn meerdere oorzaken dat we onze grenzen niet stellen. Misschien herken je enkele van de onderstaande.
- Je voelt je grenzen niet eens meer
- Je wilt ander behoeden voor negatieve gevoelens en gevolgen
- Je houdt niet van conflicten en discussies
- Je houdt van harmonie
- Het is een gewoonte geworden
- Je staat altijd klaar voor anderen
- Je bent te begripvol, te sensitief voor anderen, je leeft je teveel in.
- Je bent een gevoelsmens en anderen zijn verbaal sterker.
Hoe doe je dat nu? Hoe kun je het leren?
Als het zo belangrijk is en zo moeilijk, hoe leren we dat dan? Zodat we weten, hoe het moet en het ook doen.
Er zijn drie stappen:
1. Je eigen behoeften leren kennen en voelen.
Meestal beginnen mensen over stap 3. Maar stap 1 komt toch eerst. Is het belangrijkste. Leren voelen dus. Of opnieuw. Want we zijn het soms verleerd.
2. Gehoor geven aan je gevoel. Je gevoel serieus nemen.
Je eigen behoeften weer voelen. En serieus nemen. En simpel (maar heel herkenbaar) voorbeeld voor veel van ons: voelen dat je naar het toilet moet en dan ook gaan. Niet denken: eerst nog even dat afmaken… Soms met gevolg dat je het niet eens meer voelt.
3. Pas dan kun je je grenzen ervaren en dus aangeven.
Dat laatste: het aangeven van grenzen, daarover gaat het vaak. Assertiviteit. Maar daar begint het niet. Want dat is het laatste. En eigenlijk het makkelijkste.
10 Tips om grenzen te stellen en aan te geven
Hieronder nog 10 tips om te leren je grenzen te stellen
1. Voel bewust
Begin met het voelen van dat je dorst hebt, zin in drinken. Of dat je naar de wc moet. Of moe bent. Of vol in je hoofd. Maak je onbewuste behoeften bewust.
2. Neem je behoefte serieus
Ga als je dorst hebt wat drinken. Ga naar toilet als je moet plassen. Stop als je moe bent en ga even wat anders doen om te ontspannen.
3. Denk na over wat je belangrijk vindt en waar je tijd aan wilt besteden
Het gaat meer om prioriteiten dan om tijd. Als je geen grenzen stelt, houd je geen tijd over voor wezenlijke, belangrijke zaken.
Een voorbeeld is de glazen pot. Deze moet je eerst vullen met grote stenen, daarna volgen kleine stenen. Vervolgens het zand. Als je het andersom doet passen de grote stenen er niet meer in.
4. Denk na over wat je grenzen zijn, bijv. in een relatie of op het werk
Als je weet wat je grens is, kun je die ook bewaken. Maak regels voor jezelf. Door het op te schrijven, structureer je je gedachten.
5. Word je bewust als je je grens overschrijdt. Let op het woordje ‘eigenlijk’
Doe je iets waar je eigenlijk geen zin in hebt. Of wat niet bij je past.
Heb je spijt dat je JA hebt gezegd?
Ben je te snel op een hulpvraag ingegaan, of misschien zelfs zonder hulpvraag.
Ben je meegaand geweest, terwijl je het eigenlijk zelf niet wilde. In ieder geval niet zelf voor gekozen hebt. Bewust.
6. Schrijf op ‘Mijn verantwoordelijkheid is:……’
Vaak voel je je verantwoordelijk voor iets, maar ben je het niet.
Het is goed om een lijst te maken. Na te denken over zaken waar je wel verantwoordelijk voor bent. Bijvoorbeeld voor jezelf. Om goed voor jezelf te zorgen.
Als je helder hebt waar je verantwoordelijk voor bent, kun je ook checken of iets erbij hoort of niet en dat wegstrepen. Het hoort bij een ander, het is over de grens.
7. Zeg een keer ‘nee’ en kijk wat er gebeurt.
De wereld vergaat niet! Misschien zullen mensen verbaasd opkijken, omdat je eerst nooit ‘nee’ zei. Het levert ook begrip op en nieuw respect.
8. Zeg geen NEE, maar JA.
Het gevolg is dat je nee zegt tegen de rest.
Op een dieper niveau is elke NEE een JA tegen iets anders. Bedenk vooral waar je JA tegen zegt.
Het ‘nee zeggen’ is dus positief bedoeld en gesteld. Het past beter bij jou dan een negatief iets of een negatief woord. Zoals nee.
9. Tijd vragen: ik denk er even over na, of ik overleg even…
Je maakt het je makkelijker door jezelf tijd en dus ruimte te geven om na te denken. Omdat je eerste impuls (gewoonte) is om JA te zeggen.
10. Je hebt al een afspraak, namelijk met jezelf
Dit vind ik een hele mooie. Ik hoorde die van een coachee. Je hebt “niets”. Namelijk geen afspraak in je agenda. Dus zou je kunnen. Maar nee. Je hebt een afspraak met jezelf! Dat hoef je er niet bij te zeggen. Het is dus goed om die afspraak met jezelf dus te maken. Zo nodig in de agenda te zetten.
Grenzen aangeven (en dus stellen) is positief
Grenzen stellen en aangeven is positief. Voor jezelf en de ander. Met zijn of haar eigen grenzen. Het past dus bij jouw zorg voor jezelf en de ander.
Grenzen stellen is moeilijk. Vooral voor jou als zorgzaam en sensitief type.
Grenzen stellen is heel nodig. Voor je gezondheid. Om het vol te houden om je verantwoordelijkheden op te kunnen nemen.
Ook op langere termijn.
En ‘gewoon’ om jezelf te vinden. Wie je bent. Jouw stijl. Jouw gevoel. Jouw keuzes. Jouw grenzen. Jou! Met respect van en voor de ander.
Met een talentenpaspoort kun je je grenzen beter ontdekken omdat die aangeeft waar jij behoefte aan hebt. Lees meer hierover.
Wil je er eens over sparren? En een begin van een grens ontdekken?